„Gra w trzy ognie. Derridiańska trylogia o duchu” – przedmowa Agaty Bielik-Robson do pobrania na „Myśleć”
To żaden sekret, że lwia część pism Derridy kręci się właśnie wokół sekretu. „To żaden sekret”: w ten zresztą sposób można by podsumować Derridiańską naukę o sekrecie, która oscyluje wokół tego, co rzekomo tajne i poufne tak znacząco i intensywnie, że w końcu wszystko zdradza, choć nigdy nie czyni tego wprost… – tak Agata Bielik-Robson zaczyna swoją rozprawę na temat „O duchu” Derridy.
Zdaniem Agaty Bielik-Robson, nad tekstem O duchu unosi się osobliwe i niewypowiedziane, ale jednak obecne, widmo jedynego w swoim rodzaju francuskiego marana – który zakorzeniony we francusko-katolickiej kulturze deklaruje „Tu stoję i nie mogę inaczej”, ale jednocześnie daje znać o swojej odmienności – o tym, że jego bycie w tej kulturze ma jednak charakter odszczepiony. Ten maraniczny sekret Derridy, jak zauważa Bielik-Robson, doprowadza filozofa do odkrycia, że sam Duch jest maranem – pozbawionym tożsamości źródłem poza źródłem – który realizuje się przez bycie poza sobą.
O duchu to jedna z najbardziej kontrowersyjnych książek wybitnego francuskiego filozofa Jacques’a Derridy, który podejmuje się w niej wnikliwej lektury wystąpień i publikacji Martina Heideggera z okresu przynależności niemieckiego filozofa do NSDAP. Jest to jednocześnie głos zabrany w dyskusji rozpoczętej w 1987 roku przez Víctora Faríasa książką Heidegger i narodowy socjalizm. O duchu miało być więc rodzajem apologii i wyrazem filozoficznego braterstwa, a jest również przy tym majstersztykiem dekonstrukcji. A tę, jak wiadomo, Derrida zawdzięcza właśnie Heideggerowi i jego destrukcji (der Abbau). Autor tropi motyw „ducha”, który pojawia się w tym okresie w filozofii Heideggera, starając się jednocześnie ukazać wzajemny splot politycznego zaangażowania na rzecz nazizmu, który stał się udziałem jednego z najważniejszych myślicieli XX wieku, z jego filozoficznym „zwrotem” w stronę myślenia ducha. Derrida odnosi niemniej swoje rozważania do dużo istotniejszego pytania o „ducha” w ogóle, o jego pojęcie w tradycji chrześcijańskiej i żydowskiej, w końcu – o jego znaczenie dla samej filozofii.
Zapraszamy Państwa do pobierania i lektury przedmowy Agaty Bielik-Robson do O duchu. Heidegger i pytanie Jacques’a Derridy.
