„Niegrzeczne” dzieci
„Niegrzeczne” – tak się kiedyś mówiło o dzieciach, którym trudno było dłużej usiedzieć w jednym miejscu. Dziś wiemy, że ADHD to zaburzenie, a George J. DuPaul i Lee Kern pokazują, że wczesne wykrycie pozwala na redukowanie negatywnych zachowań powiązanych z ADHD.
Przyjęło się, że zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami uwagi, znany szerzej jako ADHD, to głównie problem dzieci w wieku szkolnym. I nic dziwnego, ponieważ to w szkolnej ławce ujawnia się najwięcej objawów tej choroby. Wtedy też podejmuje się bardzo radykalne środki jej leczenia, w tym farmakologiczne. Dzieci są wyrzucane z kolejnych szkół, a rodzice zbliżają się do granic wytrzymałości. Autorzy Małych dzieci z ADHD skupiają się na wczesnym wykrywaniu ADHD, terapii behawioralnej i sposobach wspierania rodzin, w których wychowują się „niegrzeczne” dzieci.
Model wczesnej interwencji
Z ADHD, jak z każdą chorobą – im wcześniej wykryta, tym łatwiej i skuteczniej możną ja leczyć, dlatego tak ważna jest wczesna interwencja. Może ona zapobiec wielu negatywnym następstwom choroby, jak odrzucenie społeczne i niepowodzenia szkolne oraz uchronić dziecko przed leczeniem farmakologicznym. Model wczesnej interwencji powinien być wdrożony już przy pierwszych objawach problemu, zanim dziecko utrwali negatywne zachowania. Ważne również, by terapię zastosować w różnych warunkach: zarówno w środowisku domowym, jak i przedszkolnym.
Strategia interwencji behawioralnej w domu
Bycie rodzicem dziecka z ADHD to więcej niż pełen etat, ale zaangażowanie wszystkich członków rodziny w terapię domową zwiększa szanse na skuteczne wyeliminowanie negatywnych zachowań u małych dzieci. To rodzice mają największy wpływ na małe dzieci, ale skuteczność tego wpływu z wiekiem maleje na rzecz wpływu rówieśników. George DuPaul i Lee Kern dowodzą także, że na wczesną interwencję w środowisku domowym ok. 40% dzieci odpowiada poprawą zachowania. Autorzy wyróżniają trzy poziomy interwencji domowej: szkolenie dla rodziców, coaching w środowisku domowym i interwencję opartą na diagnozie. Wdrożenie strategii behawioralnej przez rodziców ma podstawowe znaczenie dla skuteczności terapii, ale ważne są tu konsekwencja i wytrwałość.
Strategia interwencji behawioralnej w przedszkolu
Przedszkole to dla małych dzieci najczęściej pierwsze miejsce, w który stykają się z rówieśnikami (jako grupą) oraz ze społecznością inną niż rodzinna, dlatego kontakt ten jest bardzo ważny dla ich rozwoju. To w przedszkolu kształtują się pierwsze umiejętności społeczne dzieci. Przed opiekunami i wychowawcami przedszkolnymi stają jednak coraz trudniejsze wyzwania, ponieważ coraz więcej dzieci ma problemy z funkcjonowaniem w grupie i wykazuje zachowania charakterystyczne dla ADHD. Modyfikacja zachowań w przedszkolu to profilaktyka, która może zapewnić dzieciom lepszy start w szkole i zahamować rozwijanie się negatywnych zachowań. Autorzy Małych dzieci z ADHD, podobnie jak w przypadku interwencji domowej, wskazują na trzy poziomy wsparcia: interwencja na szczeblu klasy lub placówki, nauka umiejętności w małych grupach, interwencja oparta na diagnozie. Według George’a DuPaula i Lee Kern, wczesna interwencja w przedszkolu powinna obejmować wszystkie dzieci. Uniwersalny program pozwala w tym przypadku wyłonić te z dzieci, które wymagają dodatkowego wsparcia, a dla innych stanowi wystarczającą terapię. W tej części publikacji badacze opisują metody działania prewencyjnego i prezentują przykłady ich zastosowania.
Wspieranie rodzin
Autorzy Małych dzieci z ADHD podkreślają, że w centrum proponowanej przez nich terapii stoi nie samo dziecko, ale cała rodzina. Stres rodzinny często bowiem uniemożliwia prawidłową interakcję między rodzicami a dziećmi. A właśnie od prawidłowego przebiegu tej interakcji zależy efekt terapii behawioralnej proponowanej przez George’a DuPaula i Lee Kern. Badacze zalecają terapeutom model partnerski w pracy z rodzicami i wskazują na metody budowania takiej współpracy oraz jej pozytywne skutki dla przebiegu terapii.
George DuPaul i Lee Kern podkreślają, że interwencja behawioralna w przypadku dzieci w wieku przedszkolnym zapobiega rozwijaniu się dalszych problemów z zachowaniem. Autorzy opracowali program interwencyjny, który obejmuje najbardziej znaczące dla małych dzieci środowiska i podpowiadają, jak radzić sobie z „niegrzecznymi” dziećmi tak, by pomóc im prawidłowo się rozwijać. Małe dzieci z ADHD to przede wszystkim praktyka poparta badaniami empirycznymi.
