Manipulacja – sugestia czy kłamstwo. O mechanizmach wpływu społecznego
Wywieranie wpływu na innych jest ważnym elementem życia społecznego. Ludzie stosują techniki wpływu społecznego niemal w każdej dziedzinie życia, choć niekoniecznie zdają sobie z tego sprawę. Zdefiniowanie pojęcia „manipulacja” oraz wskazanie cech, które odróżniają manipulację od kłamstwa czy podstępu, nie jest prostym zadaniem.
Przestrzenie manipulacji społecznej pod redakcją Dariusza Dolińskiego i Małgorzaty Gamian-Wilk to praca zbiorowa, która, w kompleksowy sposób, mierzy się zarówno z wątpliwościami kryterialno-definicyjnymi, jak i diagnostycznymi. Zamiast wstępu Czytelnik otrzymuje więc weryfikację pojęciową, opartą głównie na próbie przełamania stereotypu manipulacji jako synonimu podstępu, oszustwa czy też kłamstwa, a manipulatora jako cwaniaka działającego w złej intencji. Jeśli sięgnąć do źródłosłowu, podstęp oznacza również zbliżenie się do kogoś, zaskoczenie, wciągnięcie w grę – a tych sposobów wpływu społecznego używają nie tylko złoczyńcy, lecz także ci, którzy działają w dobrej intencji. Manipulacja jest zatem zjawiskiem wielowymiarowym i choć na jej znaczeniu ciąży wiele potocznych ujęć, to jednak warto zdystansować się wobec skrajnych generalizacji.
Autorzy kolejnych artykułów starają się w swoich analizach wytrącać Czytelnika ze schematyzmu patrzenia na zjawisko manipulacji i jego przejawy w życiu społecznym. Nie ograniczają się jednak wyłącznie do diagnozowania, dają również wskazówki, które pozwalają na rozpoznanie i ocenę tego zjawiska. Zanim jednak dowiemy się, co jest kluczem do przeciwdziałania manipulacji, zostaną przed nami odsłonięte kolejne jej przestrzenie w przekazach masowych, relacjach partnerskich i zawodowych oraz w polityce. Poznamy więc tajniki tworzenia reklam, serwisów internetowych, mechanizmy kierujące procesem decyzyjnym, siłę słowa i interpretacji jego znaczenia oraz metody manipulacji fotografią. Zrozumiemy meandry umysłów polityków i zawstydzimy się, rozpoznawszy w opisanych manipulacjach własne sposoby postępowania.
Manipulacja jest codziennie spotykanym i realizowanym sposobem wywierania wpływu. Jest obecna w wielu sferach życia. Rozważania, będące przedmiotem Przestrzeni manipulacji społecznej,można więc potraktować szerzej – jako swego rodzaju przewodnik po życiu społecznym człowieka w XXI wieku i poradnik dla „manipulujących” i „manipulowanych”.
